SUGAT NG SIGLO
Sakit ng dantaon. Isang karamdamang
Nakapandidiri't dapat pangilagan!
Namamagang sugat ng sangkatauhang
Ewan ko kung bakit hindi malunasan
Ang pamamayani't pananamplasan
Sa Hilaga, Timog, Silanga't Kanluran.
Sakit ng tahanan. Ang magkakapiling
Sa kapayapaa'y tuwang ligaligin;
Ang pag-iibiga'y winasak na tabing
At nilapastangan ang nabuksang lihim!
Pati ng luhuran sa pananalangi'y
Nilasag ng dahas at kawalang -turing!
Sakit ng katawan. Ang nagsipagdusa
Ay di na mabilang. (Daming naulila!)
Kanser ng panahong dapat makilala
Na saanmang dako'y isang epidemya!
Salot na patuloy kahit binabaka
At ang buong lupa ay halos mahawa.
Sakit ng isipan. Ang matinong-ulo
Ay natatabsingan ng diwang-diyablo!
Sa pagmamatuwid niya'y halata mo!
Dila'y naging karit! Bisig, naging maso!
Ang magandang anyo ng likas na tao
Ay naging panakot na awtomatomo!
Sakit ng kalul'wa. Nang ito'y dumapo,
Nawala ang giting, dangal, katutubo;
Tumalikod na ri't yumaong malayo
At ang pinagmulang Bukal ay nilabo!
Buting natutuha'y minasa-turo,
At ang minabuti'y baluktot na kuro.
Gaya rin ng ibang mga karamdaman,
May mikrobyo ito - ang kabulaanan!
Mabilis kumapal sa mga lipunan
Ng mangmang, ng dukha't walang kasiyahan!
Ng walang pag-ibig sa sariling bayan,
Walang malsakit sa sangkatauhan
Ang sakit na ito'y madaling masuri,
May palatandaang iba't ibang uri -
Pagbangon laban (daw) sa ibig maghari,
Pag-aklas ng bisig na api (kunwari);
Pagdanak ng dugo na ang pasubali
Ay pagpapalaya sa aliping-lahi.
Dito ang madaling mahawa't madawit
Ay ang mga hindi matatag na isip,
Saka ang palalo na ana pananalig
Ay wala sa kurus kundi nasa bisig!
Timbanga'y iniwa't yumakap sa karit
Hanggang sa maguho ang pangakong langit.
Busbusin mang kanser at ito'y masapa,
May iiwang pilat ng pagkariwara -
Gutom, pananalig, kawalang-tiwala,
At nalasong tapat na paniniwala!
Ano kaya ngayon ang lunas na dapat
Sa salot na itong lala na't laganap?
Salaping panapal? Talim na matalas
Na ipambubusbos sa bulok nang sugat?
(O Bukal ng Laya, tubig mo'y ihugas
sa sugat ng siglo na wala nang lunas!)